Sri, 06. Sep. 2023.
Međuvladina naučno-politička platforma za bioraznolikost i usluge ekosistema (The Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services – IPBES) osnovana je 2012. godine kao neovisno međuvladino tijelo, a osnovano je od strane 94. države, među kojima je učestvovala i Bosna i Hercegovina. Bosna i Hercegovina je članica IPBES-a od samog početka, a danas broji ukupno 141 zemlju te se broj povećava svake godine. Cilj Platforme je ojačati povezanost nauke i politike u području bioraznolikosti i usluga ekosistema kroz očuvanje i održivo korištenje biološke raznolikosti. Federalno ministarstvo okoliša i turizma kao nacionalna fokalna točka za IPBES, aktivno učestvuje na svim aktivnostima od osnivanja.
Do sada je održano devet uspješnih IPBES sjednica na kojima je Bosna i Hercegovina aktivno prisustvovala, a ove godine na Desetoj IPBES sjednici u Bonu, delegaciju Bosne i Hercegovine predstavljaju: gdin. Mehmed Cero, pomoćnik ministra za Sektor okoliša Federalnog ministarstvo okoliša i turizma i nacionalna fokalna tačka za IPBES u BiH, prof. dr. Hamid Čustović, član IPBES biroa, prof. dr. Senka Barudanović, kordinator Nacionalne procjene ekosistema u BiH, prof. dr. Milan Mataruga, član IPBES multidisciplinarnog ekspertnog panela.
U okviru ove Sjednice, države članice su usvojile Sažetak za donosioce odluka (Summary for Policy Makers – SPM) Procjene invazivnih vrsta. Prema IPBES Globalnoj procjeni biodiverziteta i usluga ekosistema 2019. godine, invazivne vrste su prepoznate kao jedna od glavnih prijetnji gubitka biodiverziteta, zbog čega je i inicirana zasebna Procjena invazivnih vrsta, u okviru koje su učestvovali eksperti širom svijeta. Navedena procjena će služiti kao zemljama kao smjernice za problematiku invazivnih vrsta. Nadalje, na desetoj sjednici je član BiH delegacije, prof. dr. Hamid Čustović izabran za zamjenika presjedavajućeg, ispred naše regije (Eastern European Country – EEC).
U sklopu IPBES-a postoje globalne, regionalne i nacionalne procjene. Dosadašnje globalne objavljene procjene koje su uključivale eksperte širom svijeta su: Procjena za oprašivanje, Procjena scenarija i modela, Regionalne procjene, Procjena degradacije zemljišta i restauracije, Globalna procjena, Procjena vrijednosti, a na narednoj Sjednici će se usvajati procjena za invazivne vrste, dok preostale tri procjene: Transformativne promjene, Nexus te Biznis i biodiverzitet se trenutno implementiraju. Bosna i Hercegovina ima eksperte koji učestvuju u trenutnim globalnim procjenama, za procjenu transformativnih promjena MA Adla Kahrić i za nexus procjenu dr.sc. Haris Piplas.
Trenutno, Bosna i Hercegovina implementira nacionalnu procjenu ekosistema (National Ecosystem Assessment - NEA) te je jedna od tek nekoliko zemalja u svijetu koje su implementirale ili implementiraju nacionalnu procjenu ekosistema. Projekat nosi puni naziv „Podrška donošenju odluka i jačanje kapaciteta za podršku IPBES-u kroz procjenu ekosistema u Bosni i Hercegovini” (Supporting decision making and building capacity to support IPBES through national ecosystem assessments), a skraćeni naziv „Procjena stanja prirode i upravljanje prirodnim resursima u Bosni i Hercegovini“ se implementira kroz Centar za ekologiju i prirodne resurse „Akademik Sulejman Redžić“, Univerziteta u Sarajevu zajedno u partnerstvu sa Federalnim ministarstvom za okoliš i turizam kao ključnom tačkom za implementaciju IPBES-a u Bosni i Hercegovini.
Sredstva za realizaciju ovog međunarodnog projekta su osigurana od strane IKI-ja (Inicijative za klimu Njemačkog Federalnog ministarstva za okoliš, zaštitu prirode i nuklearnu sigurnost). Međunarodna inicijativa za klimu finansira projekte klimatske i biološke raznolikosti u zemljama u razvoju i tranziciji. Isti se implementira u suradnji sa World Conservation Monitoring Centre (WCMC), sa sjedištem u Kembridžu, UK. WCMC sarađuje sa naučnicima i donosiocima politika širom svijeta kako bi se biodiverzitet postavio u središte razvojnih odluka i podstaklo informisano donošenje odluka za dobrobit ljudi i i planete.
Projekat Podrška donošenju odluka i jačanje kapaciteta za podršku IPBES-u kroz procjenu ekosistema u Bosni i Hercegovini je od esencijalne važnosti za Bosnu i Hercegovinu, jer predstavlja značajan korak prema održivom upravljanju prirodom. U BIH postoji evidentan manjak naučnih podataka relevantnih za održivo upravljanje prirodom. Rezultati naučnog rada iz ove oblasti su samo djelomično publicirani, javno dostupni i korišteni za potrebe upravljanja prirodom. U cilju uvida u stanje biodiverziteta i ekosistemskih servisa, uvida u stepen direktnih (fizičkih) i indirektnih (društvenih) pritisaka na prirodu, uvida u postojeće opcije upravljanja i buduće scenarije koji proističu iz utvrđenih podataka, danas je neophodno analizirati i integrisati informaciju iz svih dostupnih izvora (objavljeni i neobjavljeni rezultati naučnih istraživanja, tehnički izvještaji, kao i izvori tradicionalnih znanja). Uspješna realizacija ovog značajnog projekta zahtijeva angažman, odnosno, kvalitetno i kontinuirano učešće većeg broja naučnika različitog profila, donosilaca odluka u različitim sektorima (privreda, šumarstvo, vodoprivreda, poljoprivreda, energetika, zdravstvo, saobraćaj, civilni poslovi itd.), nevladinog sektora i predstavnika međunarodnih organizacija u Bosni i Hercegovini. Isti se treba usvojiti na Vijeću ministara BiH.